Hart- en vaatziekten zijn wereldwijd een van de belangrijkste oorzaken van overlijden. In Europa zal 45% van alle mensen uiteindelijk overlijden aan een hart- of vaatziekte. Hart- en vaatziekten hebben niet alleen ernstige gevolgen voor de gezondheid, maar ook voor de kwaliteit van leven. Daarom is het van cruciaal belang om te weten wat de risicofactoren zijn op het ontwikkelen van deze ziekten en zo nodig deze risicofactoren aan te pakken. 80% van alle hart- en vaatziekten zijn (deels) te voorkomen door een gezonde leefstijl. In dit artikel bespreken we de meest voorkomende hart- en vaatziekten, de risicofactoren, de symptomen (voor zowel mannen als vrouwen) en preventieve maatregelen die je kan nemen om het risico op deze ziekten te verminderen. Of je nu geïnteresseerd bent in het controleren van je bloedwaarden of meer wilt weten over hoe je een gezonde leefstijl kunt leiden; dit artikel biedt waardevolle informatie om je te helpen bij het behoud van een goede, vitale gezondheid.
Wat zijn hart- en vaatziekten?
Hart- en vaatziekten zijn aandoeningen van het hart en de bloedvaten; voorbeelden zijn onder andere hartinfarcten, beroertes, hartfalen en perifere arteriële ziekten. Deze ziekten worden meestal veroorzaakt door atherosclerose, oftewel vaatverkalking; een aandoening waarbij de bloedvaten verstopt raken door een ophoping van vet en cholesterol. Dit kan leiden tot vernauwingen of verstoppingen van de bloedvaten, wat de bloedstroom kan belemmeren en uiteindelijk tot een hartaanval of beroerte kan leiden.
Meest voorkomende hart- en vaatziekten
De meest voorkomende hart- en vaatziekten zijn:
- Hartinfarct: een aandoening waarbij de bloedstroom naar het hart wordt geblokkeerd door bijvoorbeeld een bloedprop of een vernauwd vat, waardoor een deel van het hart kan afsterven en daardoor minder goed zal functioneren.
- Beroerte: een aandoening waarbij de bloedtoevoer naar de hersenen wordt geblokkeerd of verstoord, wat leidt tot beschadiging van de hersenen.
- Hartfalen: een aandoening waarbij het hart niet in staat is om voldoende bloed rond te pompen. Hartfalen kan ontstaan ten gevolge van verschillende aandoeningen.
- Perifere arteriële ziekten: aandoeningen van de bloedvaten in de armen en benen, waardoor de bloedtoevoer wordt belemmerd. In het ergste geval kan dit leiden tot amputatie van een lichaamsdeel.
Risicofactoren voor hart- en vaatziekten
Er zijn verschillende risicofactoren die het risico op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten kunnen vergroten:
- Roken: roken is een van de belangrijkste risicofactoren voor het ontwikkelen van hart- en vaatziekten. Tabaksdeeltjes beschadigen de vaatwand, waardoor het bloed sneller zal stollen en er dus snelle een belemmering van de bloedstroom plaatsvindt. Daarnaast verhoogt nicotine de bloeddruk, wat eveneens een risico is op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten. Hoe meer en langer je rookt, hoe groter het risico op ziekte.
- Hoog cholesterolgehalte in het bloed: een hoog cholesterolgehalte kan leiden tot atherosclerose en het risico op hart- en vaatziekten vergroten. Een hoog cholesterolgehalte kan het gevolg zijn van het eten van te veel verzadigde vetten, erfelijke aanleg, diabetes, roken of overgewicht.
- Hoge bloeddruk: hoge bloeddruk kan de bloedvaten beschadigen en de bloedstroom belemmeren, waardoor het risico op hart- en vaatziekten wordt vergroot.
- Diabetes: diabetes kan leiden tot schade aan de bloedvaten en het risico op hart- en vaatziekten vergroten.
- Overgewicht: overgewicht kan het risico op hart- en vaatziekten vergroten, omdat het kan leiden tot hoge bloeddruk en een hoog cholesterolgehalte.
- Alcohol: overmatig alcoholgebruik kan leiden tot hoge bloeddruk en een hoog cholesterolgehalte, wat het risico op hart- en vaatziekten vergroot.
- Voeding: een dieet dat rijk is aan verzadigde vetten, zout en suiker kan het risico op hart- en vaatziekten vergroten.
Symptomen voor zowel mannen als vrouwen
Hart- en vaatziekten zijn dus een van de belangrijkste oorzaken van overlijden in de wereld. Het is daarom belangrijk om de symptomen te herkennen en actie te ondernemen wanneer deze zich voordoen. De symptomen van hart- en vaatziekten bij mannen en vrouwen komen deels overeen, maar kunnen ook op enkele punten van elkaar verschillen.
Mannen hebben vaak last van de volgende symptomen:
- Pijn op de borst die kan uitstralen naar de armen, nek, kaak of rug
- Kortademigheid: moeite met ademhalen, vooral tijdens lichamelijke activiteit.
- Misselijkheid
- Vermoeidheid of zwakte
- Zweten
Vrouwen kunnen echter andere symptomen ervaren dan mannen. Bij vrouwen zijn er vaker signalen aanwezig die minder duidelijk zijn dan bij mannen. Bovendien ontwikkelen hart- en vaatziekten bij vrouwen vaak pas op latere leeftijd, omdat vrouwelijke geslachtshormonen een beschermende factor lijkt te zijn. Door dit verschil met mannen worden de symptomen soms niet direct herkend als een hart- en vaatziekte, wat kan leiden tot vertraging in de diagnose en behandeling. Vrouwen hebben bij hart- en vaatziekten vaak last van:
- Pijn of ongemak in de borst, maag, nek, kaak, schouders of rug, soms met uitstraling naar de linkerschouder of – arm, maar soms ook juist naar de rechterzijde.
- Kortademigheid: moeite met ademhalen, vooral tijdens lichamelijke activiteit.
- Misselijkheid of braken
- Hartkloppingen
- Vermoeidheid of zwakte
- Zweten
Naast bovengenoemde symptomen kunnen hart- en vaatziekten ook duizeligheid, flauwvallen, kortademigheid bij inspanning en zwelling van benen veroorzaken. Mocht je een van deze symptomen ervaren, dan is ons advies altijd om zo snel mogelijk je eigen dokter te consulteren om deze klachten te bespreken. Bij hart- en vaatziekten is het namelijk zeer belangrijk om tijdig te beginnen met een behandeling.
Het is daarnaast belangrijk om regelmatig je bloeddruk en cholesterolgehalte te controleren en continu met een kritische blik te blijven kijken naar je leefstijl. Leefstijl, leeftijd, bloeddruk, medische voorgeschiedenis én een bloedonderzoek kunnen tezamen een risico-inschatting geven. Het is daarom belangrijk om regelmatig je bloedwaardes te laten controleren en tijdig hart- en vaatziekten op te sporen.
Gerelateerde tests
Ontstaan van hart- en vaatziekten
Hart- en vaatziekten ontstaan door een combinatie van genetische factoren en leefstijlfactoren. Erfelijkheid speelt een rol bij het risico op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten. Sommige mensen hebben een genetische aanleg voor deze aandoeningen; het DNA waarin deze genetische aanleg is ‘vastgelegd’ kan je niet veranderen. Echter, een gezonde leefstijl kan de expressie van die genen wél aanzienlijk verminderen, waardoor je het risico op hart- en vaatziekten vermindert. Roken, een ongezond dieet en een gebrek aan lichaamsbeweging verhogen het risico op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten, zelfs bij mensen zonder genetische aanleg. Het is daarom belangrijk om een gezonde leefstijl aan te nemen en altijd alert te blijven op risicofactoren voor hart- en vaatziekten, ongeacht je genetische achtergrond. Dit kan helpen om het risico op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten te verminderen en je algehele gezondheid te verbeteren.
Hart- en vaatziekten preventie
Zoals eerder gezegd, kunnen we niet iets veranderen aan onze genetische aanleg. We kunnen echter wel ervoor zorgen dat we onze leefstijl zo goed mogelijk houden, zodat het risico op hart- en vaatziekten zo laag mogelijk wordt gehouden. Als je de gezondheid van je hart belangrijk vindt, is het noodzakelijk om frequent kritisch te kijken naar je risicofactoren op hart- en vaatziekten. Deze controle betreft het bekijken van je leefstijl, je bloeddruk en het controleren van bepaalde waarden in je bloed.
Enkele belangrijke preventieve maatregelen zijn:
- Stoppen met roken: stoppen met roken kan het risico op hart- en vaatziekten verminderen met 50%.
- Gezond en gevarieerd dieet: een dieet dat rijk is aan fruit, groenten, volkoren granen, eiwitten en gezonde onverzadigde vetten kan het risico op hart- en vaatziekten verminderen met 30%.
- Lichaamsbeweging: regelmatige lichaamsbeweging kan het risico op hart- en vaatziekten verminderen met 30%. Probeer minimaal 150 minuten per week te bewegen, maar onderzoek toont aan dat hoe meer je beweegt, hoe beter dit is voor je gezondheid.
- Voorkom overgewicht: mensen met overgewicht hebben een aanzienlijk verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Het is belangrijk om een gezond gewicht te behouden; hiermee verlaag je je risico met 20-30%.
- Drink zo min mogelijk alcohol: langere tijd dachten onderzoekers dat matige alcoholconsumptie (zoals het drinken van een glas wijn per dag) het risico op hart- en vaatziekten verlaagde. Dit blijkt niet zo te zijn. Helemaal geen alcohol drinken is het beste.
- Voorkom een hoge bloeddruk: de bloeddruk wordt verhoogd door een ongezonde leefstijl (roken, overgewicht, ongezond eten). Een hoge bloeddruk is een risicofactor voor hart- en vaatziekten. Het beste is om je bloeddruk < 120/80mmHg te houden zodat het risico op hart- en vaatziekten verkleind wordt. Controleer dus regelmatig je bloeddruk.
- Stressmanagement: het verminderen van stress kan het risico op hart- en vaatziekten verminderen.
- Voorkomen van te hoge cholesterolwaarden: een te hoog totaal cholesterol of een verkeerde verdeling van verschillende cholesterolwaarden geeft een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Het is daarom van belang om regelmatig je cholesterolwaarden te laten controleren in het bloed om het risico op hart- en vaatziekten zo laag mogelijk te houden.
Het is belangrijk om op te merken dat bovengenoemde punten samen moeten worden genomen om een uitspraak te kunnen doen over iemands risico op hart- en vaatziekten. Een enkele factor zegt onvoldoende over iemands risico. Bij Easly werken artsen die je kunnen helpen om deze risico-inschatting te maken.
Conclusie
Hart- en vaatziekten zijn een van de belangrijkste doodsoorzaken wereldwijd en kunnen ernstige gevolgen hebben voor iemands gezondheid en kwaliteit van leven. Het is cruciaal om bewust te zijn van je risicofactoren en, indien mogelijk, hierop in te grijpen. Preventieve maatregelen, zoals het nastreven van een gezonde leefstijl, kunnen de kans op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten verminderen. Het regelmatig controleren van je bloeddruk en bloedwaardes is een essentieel onderdeel van de preventie van hart- en vaatziekten. Op deze manier kan je er vroeg bij zijn indien er sprake is van een risicofactor, zoals een hoge bloeddruk of te hoge cholesterolwaarden en hier tijdig op inspelen.
Als je symptomen ervaart die kunnen wijzen op hart- en vaatziekten, zoals hierboven vermeld, raden wij altijd aan om een afspraak te maken bij je eigen arts. Indien je benieuwd bent naar je risico op hart- en vaatziekten, bieden we bij Easly een eenvoudige preventief onderzoek hart- en bloedvaten aan om je bloedwaarden te controleren. Op deze manier kan je je gezondheid monitoren en eventuele risicofactoren tijdig aanpakken. Een van onze artsen kan je daarnaast adviseren over de beste preventieve maatregelen voor jouw specifieke situatie.
Bronnen:
- Centraal Bureau voor Statistiek – Ontwikkelingen in de doodsoorzaken
- Hartstichting – Actuele cijfers hart- en vaatziekten
Hartstichting – hart- en vaatziekten - NHG Richtlijnen – Cardiovasculair Risicomanagement
- WHO guidelines – heart and vessel diseases https://www.rivm.nl/
